Kadınların Türkiye’de ekonomiye katılım oranı geçmişten bugüne oldukça
düşük olmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre, kadınların 2015’te
işgücüne katılım oranı yalnızca %31,5’tir. Bu oran, BRICS (Brezilya, Rusya, Hindistan,
Çin ve Güney Afrika) ülkeleri, OECD ve AB üyesi gibi üst-orta gelirli ülkelerle
kıyaslanmayacak düşüktür (Boudet et al. 2014). AB-28’de kadınların işgücüne
ortalama katılım oranı %51,3’tür (Eurostat, 2015).
Kadın istihdamı konusunda Türkiye’de birçok çalışma yapılmıştır. Bu bağlamdaki
girişimlerden biri, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Dünya Bankası ortaklığında
yürütülen “Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Arttırılması Projesi”dir. Bu
proje, Türkiye’de kadınların ekonomik olanaklara erişimlerini, daha iyi istihdam
olanaklarından daha fazla yararlanmalarını hedeflemektedir. Projede bu hedeflere
yönelik politikalar geliştirilmesi için gerekli olan, bulguya dayalı altyapının
güçlendirilmesine; veri ve bilgi toplama ve bunları başlıca aktörler ve paydaşlarla
paylaşmaya ve belirli gruplara yönelik destekleyici faaliyetlerin yürütülmesine
ağırlık verilmektedir. Bu belirli gruplardan biri de Türkiye’deki kadın kooperatifleri ve
bunların ortaklarıdır.
Kooperatif modeli, Türkiye’de yüz yıldan uzun zamandır istihdam olanaklarını
iyileştirmek, ürün ve hizmet sağlamak ve ekonomiye katkıda bulunmak üzere
uygulanmaktadır.
Türkiye’de kadın kooperatifleri ilk olarak 1999 yılında kurulmaya başlanmıştır.
Kadın kooperatifleri bugün ülke genelinde ortaklarına ve topluma mal ve hizmet
sunmaktadır. Kadın kooperatifleri, yalnızca ekonomik amaçlı ve yalnızca sosyal
amaçlı kurumsal yapılar arasındaki sınırı aşan örgütlenmelerdir. Burada kooperatif
genel olarak kabul edilen tanımıyla “müşterek sahip olunan ve demokratik olarak
kontrol edilen bir işletme yoluyla, ortak ekonomik, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarını
ve arzularını karşılamak için gönüllü olarak bir araya gelmiş kişilerin özerk birliği”dir
(ICA, 2015). Türkiye Gümrük ve Ticaret Bakanlığı 2012 yılında Türkiye’de kooperatif
sektörünü geliştirmeye yönelik 2012-2016 Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem
Planı’nı geliştirmiştir. Türkiye’de kadın kooperatifleri ilk kez 1999 yılında kurulmaya
başlamıştır. Bugün kadın kooperatifleri sektörü ülke genelinde ortaklarına ve
topluma ürün ve hizmet sağlamaktadır, bununla beraber etkililikleri ve büyümeleri
açısından güçlükler yaşamaktadırlar.
15
Türkiye’de kadın kooperatiflerine ilişkin yayınlanmış, erişilebilir bilgi kısıtlıdır.
Türkiye’deki kooperatiflerin kadın ortakları üzerindeki etkilerini veya genel olarak
kadın kooperatiflerini araştırmaya yönelik yalnızca birkaç girişim yapılmıştır. Bu
raporla bu eksikliğin giderilmesine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu raporun
arkaplanındaki araştırmanın iki hedefi bulunmaktadır: birincisi Türkiye’deki kadın
kooperatiflerinin mevcut durumunu – sorunlarını , faaliyet yürütememelerine ve
kapanmalarına neden olan unsurları –, ikincisi ise kadın kooperatiflerini destekleyen
mekanizmaları değerlendirmektir. Bu araştırmayla tüm paydaşların kadın
kooperatiflerini güçlendirmenin ve sürdürülebilirliklerini sağlamanın yollarını daha
iyi anlamalarına yardımcı olmak hedeflenmektedir.
